رمزگشایی از فعال‌شدن مجمع تشخیص در روزهای آخر | خروج از انزوا کلید خورد؟

روزنو :تعیین‌تکلیف برنامه هفتم توسعه خبری بود که در توجیه برگزاری جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام به‌شکل روزانه منتشر شد؛ اما سؤال این است که آیا این مجمع به‌دنبال تحرک بیشتری است تا گره کور اقتصاد کشور را بگشاید؟

اخیراً یک عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت، این هفته جلسات مجمع تشخیص به‌صورت روزانه برگزار خواهد شد؛ این در حالی است که پیشتر مجمع تشخیص مصلحت نظام هر دو هفته یک بار جلسه داشت؛ اما با رأی اکثریت اعضا مقرر شد تا تعیین‌تکلیف برنامه هفتم توسعه این جلسات به‌شکل روزانه برگزار شود.

تعیین‌تکلیف برنامه هفتم توسعه از جمله موضوعات عقب‌افتاده این مجمع هست؛ اما به‌نظر می‌رسد، مجمع بر آن شده تا با انجام این برنامه نقش پررنگ‌تری را در تصمیمات کشوری ایفا کند.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین درّی نجف‌آبادی، عضو مجمع تشخیص نظام با تأیید این خبر گفت که برنامه هفتم توسعه از دغدغه‌های اصلی اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام است که متأسفانه هنوز تکلیف آن مشخص نشده است. تصمیم برای برگزاری جلسات روزانه در صحن علنی مجمع مطرح و با رأی اکثریت اعضا تصویب شده است.

از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون شش برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اجرا شده که مدت زمان اجرای هر برنامه، پنج سال است. برنامه هفتم توسعه باید از سال ۱۴۰۰ شروع می‌شد که با استجازه مجمع تشخیص مصلحت نظام از مقام معظم رهبری، برنامه ششم یک سال تمدید شد تا دولت جدید و مجلس با هماهنگی با مجمع تشخیص اقدام به نگارش آن کنند.

جلسات فشرده در روزهای آخر

این تصمیم مهم مجمع در آخرین روزهای عمر این دوره گرفته شده است، با توجه به اینکه هشتمین دوره مجمع تشخیص مصلحت نظام ۲۳ مردادماه سال جاری با اتمام مدت پنج‌ساله‌اش به پایان می‌رسد.

رهبر معظم انقلاب در حکم انتصاب اعضای دوره هشتم مجمع تشخیص مصلحت نظام، انجام تغییراتی از جمله «سامان‌بخشیدن به مجموعه‌ سیاست‌های کلی و بازنگری در عناوین و نیز در فرآیند تعیین و تنظیم آن»، «سامان‌بخشیدن به مسئله‌ نظارت بر اجرای سیاست‌ها»، «سازوکار لازم برای ارزیابی کارآمدی و اثربخشی سیاست‌ها»، «ایجاد انسجام کامل در ساختار تشکیلاتی و مدیریتی و تمرکز برنامه‌ها بر اساس آیین‌نامه‌ مصوب» و «چابک‌سازی تشکیلات و حذف بخش‌های موازی و غیرضرور» را در ساختار و محتوای این مجمع ضروری دانسته بودند.

اختلاف اصول‌گرایان بر سر عملکرد دولت رئیسی | دولت کارآمد نیست | چیزی که عیان است چه حاجت به بیان است؟

ازاین‌رو، برخی بر این باورند که با توجه به مهلت کمتر از یک ماه باقیمانده به پایان دوره هشتم مجمع تشخیص مصلحت نظام، اعضای این مجمع برای به نتیجه رساندن دستورکار‌های باقیمانده پیش از پایان دوره فعلی، جلسات فشرده‌ای را برگزار می‌کنند.

مصوباتی با آثار نامعلوم

در این میان برخی از کارشناسان نسبت به عملکرد مجمع تشخیص انتقاد دارند و بر این باورند که مجمع تشخیص مصلحت باید به‌جای سیاست‌گذار‌هایی که اثرش نامعلوم است، فکری برای شرایط فعلی کشور داشته باشد.

ثبات قیمت‌ها و کاهش تورم نیز از دیگر گره‌هایی است که انتظار می‌رود تا در جلسات فوق‌العاده مجمع تشخیص مطرح شود.

احتمال تغییر در اعضا

در همین حال تغییر اعضای کم‌کار مجمع موضوعی است که این روز‌ها در میان گمانه‌زنی‌ها مطرح می‌شود.

روز گذشته غلامرضا مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: احتمال می‌دهم کسانی که در دوره حضورشان در مجمع کارنامه باکیفیت و حضور فعالی نداشتند و احیاناً سن‌شان به‌قدری بالا رفته که توانایی حضور فعال در جلسات مجمع تشخیص را ندارند، جای خودشان را به افراد جدید خواهند داد.

مصباحی مقدم در این باره افزود: در کنار این مسئله، تعدادی از اعضای مجمع طی این دوره به رحمت ایزدی پیوسته‌اند و جایشان خالی شده که باید برای آن‌ها نیز افرادی به‌عنوان جایگزین معرفی شوند.

خروج از انزوا

باید گفت برخی از کارشناسان و صاجب‌نظران سیاسی بر این باورند که مجمع تشخیص مصلحت بعد از فوت آیت‌الله هاشمی دچار انزوا شده است؛ از جمله سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، درباره نوع مدیریت مجمع تشخیص مصلحت نظام در دوره پس از مرحوم آیت‌الله هاشمی، گفت: با توجه به مسئولیت‌هایی که در قانون اساسی به مجمع تشخیص واگذار شده می‌تواند نهادی اثرگذار در ساختار نظام باشد؛ ولی متأسفانه فعال عمل نمی‌کند.

وی افزود: شخصاً در جلسات مجمع به‌صراحت مطرح کرده‌ام همه مسائلی که در مملکت می‌بینیم و اتفاق افتاده یا درباره مشکلات مردم باید در این جلسات بحث و بررسی شود و به نتیجه مهمی برای حل آن‌ها برسیم؛ ولی متأسفانه آن حساسیتی که شایسته و زیبنده مجمع تشخیص است دیده نمی‌شود.

صدر درباره علت رویکرد انفعالی مجمع تشخیص به مسائل و مباحث اصلی کشور، می‌گوید: معتقدم بعضی از روحانیون حاضر در مجمع بیشتر به درس، فقه و... اهمیت می‌دهند و این مباحث برایشان اولویت دارد تا مسائل مربوط به مجمع تشخیص.

شورای عقلا یا دورهمی بازنشستگان؟

این سیاست‌های انفعالی تا آنجا تأثیر منفی بر عملکرد مجمع تشخیص مصلحت نظام داشته که عده‌ای آن را به‌عنوان محفل حضور برای دولتمردان پیشین توصیف کرده‌اند.

این در حالی است که این روز‌ها انتظار می‌رود مجمع تشخیص مصلحت نظام بر اساس تعریف قانونی‌اش به‌عنوان دستگاهی عمل کند که بتواند در مقام نهادی تأثیرگذار در ابَربحران‌های جاری کشور در چهارچوب ظرفیت‌های قانون اساسی و در راستای اصلاحات ساختاری مورد استفاده قرار گیرد.

این انتظار حتی در دولتمردان نیز دیده می‌شود به‌نحوی که احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد به تعیین‌تکلیف انتخاب سیاست‌ها در تدوین برنامه توسعه اشاره کرده و خطاب به تصمیم‌سازان در مجمع تشخیص مصلحت نظام گفته: اگر رویکرد مجمع تشخیص به تدوین برنامه تغییر کند، شاهد بهبود در برنامه توسعه هفتم خواهیم بود و چنانچه انتخاب‌های سیاستی در سیاست‌های کلی برنامه تعیین‌تکلیف شود، می‌توانیم به نتایج برنامه امیدوار باشیم.

باید دید که آیا در دوره آتی، مجمع می‌تواند به جایگاه مؤثر گذشته خود دست یابد؟